Vyama Vya Wafanyakazi Vyatishia Kugoma
Shinikizo zimeendelea kutanda kwa Rais William Ruto na serikali ya Kenya Kwanza kuhusu Mswada tata wa Fedha huku miungano mingi ya wafanyikazi wa sekta ya umma ikipinga mipango ya kuongeza ushuru wakati Bajeti itakaposomwa mwezi ujao tarehe 15.
Vyama vya wafanyakazi pia vimeonya kuhusu hatua za kiviwanda iwapo Bunge litaidhinisha hatua za ushuru ambazo wafanyikazi wanahofia zinaweza kupunguza mapato yao yanayoweza kutumika.
Viongozi wa vyama vya wafanyakazi jana walisema kwamba ukipitishwa, Mswada huo unaolenga kuongeza makato ya malipo ya watumishi wa umma, utawaelemea wafanyakazi.
Kando na kuongeza makato ya bima ya afya na akiba ya uzeeni, Mswada wa Fedha pia umependekeza kutoza ushuru wa nyumba wa asilimia tatu – utakaowekwa kiwango cha juu cha Sh2,5000 kila mwezi – ili kufadhili mpango wa nyumba ambao serikali imesema unakusudiwa kuunda ajira na kuchochea shughuli za kiuchumi Serikali pia imependekeza kupitia upya Kodi ya Ongezeko la Thamani V.A.T kwenye petroli kutoka asilimia nane hadi 16, ambayo inatumika kwa bidhaa na huduma zote.
Hata hivyo Jana vyama vya wafanyakazi vilitishia kuhamasisha wanachama wao kutatiza utendakazi katika taasisi za serikali iwapo Mswada huo utapitishwa katika hali yake ya sasa.
Waziri wa Hazina ya Kitaifa, Njuguna Ndung’u, ameratibiwa kuwasilisha Bajeti hiyo pia inajulikana kama Mswada wa Fedha Bungeni baada ya wiki mbili.
Wananchi walikuwa na hadi jana kutoa maoni yao kuhusu hatua za kodi zilizopendekezwa Na ingawa kumekuwa na upinzani mkali dhidi ya hatua za kodi, hasa ushuru wa nyumba, baadhi ya makundi, kama vile mafundi na wanafunzi wa vyuo vikuu wameunga mkono hatua zilizopendekezwa, wakisema kwamba hii itaunda ajira katika sekta isiyo rasmi.
Wale wanaopinga mapendekezo hayo, wakiongozwa na maafisa wa miungano inayowakilisha walimu na wauguzi miongoni mwa wengine, jana walifanya maandamano ya amani jijini Nairobi kukataa baadhi ya mapendekezo ya ushuru na karo zilizomo kwenye Mswada huo.
Walianza maandamano yao kutoka uwanja Chuo Kikuu cha Nairobi, wakipitia Njia ya Chuo Kikuu hadi Mtaa wa Koinange kabla ya kujiunga na Barabara ya Bunge ili kufikia lango la Bunge la Kitaifa ambapo waliwasilisha ombi la pamoja kwa Bunge kama sehemu ya ushiriki wa umma unaotarajiwa kisheria.
Vyama vikuu vilivyoshiriki maandamano hayo ni pamoja na Muungano wa Kitaifa wa Walimu wa Kenya (Knut), Muungano wa Wafanyakazi wa Vyuo Vikuu vya Kenya (Kusu), Muungano wa Wafanyikazi wa Vyuo Vikuu (Uasu), Chama cha Madaktari na Madaktari wa Meno (KMPDU), Muungano wa Hoteli za Ndani za Kenya. Hospitali za Taasisi za Elimu na Wafanyakazi Washirika, Chama cha Kitaifa cha Wauguzi cha Kenya (KNUN) na Muungano wa Maafisa wa Kliniki wa Kenya (KUCO).
Aidha Walishutumu serikali kwa kutojali matatizo ya kifedha ambayo wafanyikazi wengi wanavumilia kutokana na hali ngumu ya kiuchumi, wakisema serikali imekegeuka kutoka kwa ahadi yake ya kampeni ya kupunguza gharama ya maisha.
Vyama vya wafanyikazi vimesema wawakilishi wao hawakushauriwa wakati wa kutayarisha Mswada na kwamba watakubali tu Mswada unaopendekeza hatua zinazolenga kupunguza mzigo wa kifedha kwenye mabega ya wafanyikazi wa Kenya.
Katibu Mkuu wa UASU Constantine Wasonga alionya kuwa kutoza ushuru wa nyumba kutasababisha vita vya kitabaka kati ya walioajiriwa na wasio na kazi.
Badala ya serikali kutoza kodi ya nyumba kwa wafanyakazi, vyama vya wafanyakazi viliitaka ivunje mipango yote ya sasa kwa maafisa wa Serikali na taasisi nyingine zinazonufaika inazofadhili na kuelekeza fedha hizo kwa Hazina ya Ushuru wa Nyumba.
Vyama vya wafanyakazi vilibaini kuwa ushuru wowote wa ziada ungesababisha uharibifu kwa wafanyikazi wengi ambao wana uwezekano wa kuachwa na mapato ya chini ya matumizi. Walitaja hatua ya kutoza ushuru huo kuwa isiyo na mantiki, wakisema si kila mlipakodi atahitimu kumiliki nyumba hata baada ya serikali kuwalazimisha wafanyikazi kulipa ushuru.
Zaidi ya hayo, viongozi hao walisema walipinga mipango ya kupandisha Pay As You Earn (PAYE) kutoka asilimia 30 ya sasa hadi asilimia 35 kwa wale wanaopata Sh500,000 na zaidi. Walisema wafanyikazi wengi hawakupokea nyongeza yoyote ya mishahara katika miaka sita iliyopita.
Zaidi ya hayo, vyama vya wafanyakazi vilipinga nyongeza ya asilimia 2.75 kwa Hazina ya Kitaifa ya Bima ya Hospitali (NHIF) kutoka kwa mapato ya jumla vikisema kuwa itawafaidi maafisa wafisadi katika kampuni ya bima pekee.
Vyama hivyo viliitaka serikali kubaki na mchango wa sasa wa Sh1,700 lakini iwasilishe kiwango cha juu cha mchango wa Sh1,700 na waajiri ili kuendana na michango ya waajiriwa, jambo ambalo lingewafanya waajiri kuwa na jukumu jipya la kulipia bima ya afya ya wafanyikazi wao.
Kiongozi wa Wachache katika Bunge la Kitaifa Opiyo Wandayi na Mbunge wa Suna Mashariki Junet Mohamed, walipokuwa wakihutubia waandamanaji, waliwaambia kwamba watahakikisha kuwa Bunge halipitishi Mswada huo.
Wachache walisema, kwa sasa, hawana idadi ya kutosha kukomesha kupitishwa kwa Mswada huo na wanaweza kutegemea wapinzani kutoka upande wa Wengi kusukuma marekebisho.
Akiongeza sauti yake kwa upande wa Wachache wanaopinga kodi, Junet Mohamed: “Ikiwa wananchi wamekataa kodi, wabunge watatekeleza matakwa ya wananchi.”
Wiki iliyopita, Rais Ruto aliandaa mkutano wa Kikundi cha Bunge na wabunge wa Kenya Kwanza katika Ikulu ya Nairobi, ambapo aliwataka wabunge hao kupitisha Mswada huo wenye utata utakapowasilishwa Bungeni Juni 13.
Rais ametetea mara kwa mara mpango wa nyumba za bei nafuu utakaofadhiliwa na ushuru wa nyumba akisema utaunda nafasi za kazi miongoni mwa vijana na pia kupanua fursa za biashara kwa biashara ndogo na ndogo ambazo zitasambaza nyenzo za ujenzi kwa mradi huo.
Kiongozi wa Muungano wa Azimio la Umoja Raila Odinga hata hivyo ameshikilia kuwa ushuru huo si endelevu na unapaswa kusitishwa kwa sababu utawalemea walipa ushuru ambao tayari wanakabiliana na gharama ya juu ya maisha.
About The Author
