Wafanyabiashara Walalamikia Madereva Wanavyoweka Mafuta Kidogo

Chama cha Wauzaji wa Mafuta nchini (POAK) kimeibua hofu kuhusu utumiaji mdogo wa mafuta ulioanishwa na madereva nchini.

 

Katika taarifa fupi, chama kinachoongozwa na Martin Chomba kimedai kuwa matumizi ya mafuta yamepungua kwa asilimia 25 hadi 30.

 

Kutokana na hatua hiyo Matumizi ya chini ya mafuta yataathiri biashara ya vituo vya mafuta na kusababisha kuzorota kwa uchumi kutokana na ukusanyaji wa mapato duni unaofanywa na serikali, kulingana na Chomba.

 

POAK imehusisha matumizi ya chini ya mafuta na mambo kadhaa, ikiwa ni pamoja na gharama kubwa ya mafuta, kupanda kwa gharama ya maisha, na kutokuwa na uhakika wa kiuchumi unaoendelea nchini.

 

 

Imebainisha kuwa gharama ya juu ya mafuta inafanya kuwa vigumu kwa madereva kujaza matangi yao, wakati kupanda kwa gharama ya maisha kunawalazimisha kupunguza gharama zisizo za lazima na Kutokuwa na uhakika wa kijamii na kisiasa unaoendelea pia kunawafanya watu kusita kutumia pesa.

 

Huku kikitoa wito wa kukaguliwa kwa ushuru, unaoaminika kuwahimiza madereva kukwepa kununua bidhaa za mafuta, POAK imeona kuwa matumizi ya chini ya mafuta yameathiri vibaya biashara za vituo vya petroli ambavyo vinahatarisha kufungwa.

 

Katika Mswada wa Fedha unaopendekezwa wa 2023, serikali ilipendekeza kuongeza Kodi ya Ongezeko la Thamani (VAT) kwenye mafuta kutoka asilimia 8 hadi 16.

 

Mnamo Septemba 2022, Rais William Ruto pia aliondoa ruzuku kwa bidhaa za petroli baada ya kubainika kuwa mpango huo uliwanufaisha wafanyabiashara wachache kwa gharama ya taifa.

 

Akizungumza Mchumi Profesa X.N. Iraki ametilia mkazo suala hilo, na kusema kuwa serikali inahitaji kuchukua hatua za haraka kukabiliana na matumizi duni ya mafuta na kuweka mazingira mazuri ya ukuaji wa uchumi.

 

Profesa Iraki amebainisha kuwa matumizi ya chini ya mafuta yanaweza kuharibu uchumi wa Kenya ikiwa serikali haitachukua hatua.

 

Profesa Iraki amebainisha kuwa nchi hivi karibuni itapata kupungua kwa shughuli za kiuchumi kwani biashara zinaweza kuwa na uwezekano mdogo wa kuwekeza au kupanuka ikiwa gharama zao zitaongezeka Hii inaweza kusababisha upotevu wa kazi na kupungua kwa mahitaji ya bidhaa na huduma, na kuchangia mfumuko wa bei.

 

Profesa huyo wa Uchumi pia amedai kuwa gharama kubwa za mafuta zinaweza kusababisha kuongezeka kwa umaskini kwani kaya zenye kipato cha chini zina uwezekano mkubwa wa kutumia sehemu kubwa ya mapato yao kununua mafuta.

 

 

Maoni ya Profesa Iraki yameungwa mkono na Mwanauchumi Churchill Oguttu, ambaye amesema kuwa kupunguza matumizi kwa asilimia 25 hadi 30 hakuwezekani na kutaathiri pakubwa uchumi wa taifa.

 

Kulingana na Mwanauchumi huyo, ingawa gharama ya mafuta ya taa iliongezwa hasa kwa karibu asilimia 20, madai ya Muungano wa Petroli ya Petroli nchini Kenya yanahitaji uchambuzi zaidi wa kitaalamu.

 

Hata hivyo, ameeleza kuwa uchumi wa Kenya utadorora kwa vile serikali inategemea mapato ya ushuru kutoka kwa mafuta kushughulikia mahitaji kadhaa ya miundombinu.

 

Churchill pia amedai kuwa kutoza ushuru kupita kiasi kwa bidhaa za mafuta kunaweza kusababisha faida zisizo sawa za kiuchumi, kwani kunaweza kuathiri vibaya wale wanaotegemea magari kwa usafirishaji.

 

Ni muhimu kutambua kwamba athari mbaya za kutoza ushuru kupita kiasi kwa bidhaa za mafuta zinaweza kutofautiana kulingana na hali maalum. Bado, kuna uwezekano, watu wataamua kuingiza mafuta nchini kwa magendo ili kukwepa kodi.

 

Wataalamu hao wameonya kuwa jambo hilo linaweza kusababisha hasara ya mapato ya kodi kwa serikali na kuongeza hatari ya ajali na uharibifu wa mazingira.

 

Masoko haramu mara nyingi hayadhibitiwi, na mafuta yasiyosafishwa vizuri wakati mwingine huwa na uchafu unaoweza kuharibu magari.

 

Bei za bidhaa za petroli mnamo Mei 2023 ziliathiriwa na mambo kadhaa, ikiwa ni pamoja na vita vinavyoendelea nchini Ukrainia, kuzorota kwa uchumi wa dunia, na kupanda kwa mfumuko wa bei. Matokeo yake, bei za petroli, dizeli, na bidhaa nyingine za petroli zilipanda kwa kiasi kikubwa mwezi wa Mei.

 

Mamlaka ya Udhibiti wa Nishati na Petroli (EPRA) ilitangaza mnamo Mei 10, 2023 kwamba bei ya juu zaidi ya reja reja ya bidhaa za petroli nchini Kenya itaongezeka kwa shilingi 3.40 kwa lita kwa petroli, shilingi 6.40 kwa lita kwa dizeli, na shilingi 15.19 kwa lita kwa mafuta ya taa. . Bei hizo mpya zitaanza kutumika tarehe 15 Mei 2023.

 

Kupanda kwa bei hiyo kunatokana na mambo kadhaa, ikiwa ni pamoja na kupanda kwa bei ya mafuta ghafi duniani, kushuka kwa thamani ya shilingi ya Kenya dhidi ya dola ya Marekani, na kuondolewa kwa ruzuku ya dizeli na mafuta ya taa.

 

Bei mpya ni kama ifuatavyo:

 

Petroli: Kshs. 177.10 kwa lita

 

Dizeli: Kshs. 143.50 kwa lita

 

Mafuta ya taa: Kshs. 118.19 kwa lita

 

Ongezeko la bei ya mafuta lilitarajiwa kuwa na athari kubwa kwa watumiaji wa Kenya, biashara, na uchumi kwa jumla.

 

Wateja wanaweza kuona gharama ya juu ya usafirishaji, ambayo inaweza kusababisha bei ya juu ya bidhaa na huduma.

 

Biashara pia zimeelekea kukabiliwa na gharama kubwa za usafirishaji, ambayo inaweza kusababisha bei ya juu ya bidhaa zao. Kuongezeka kwa bei ya mafuta kunaweza pia kupunguza kasi ya ukuaji wa uchumi.

About The Author