IEBC Inadaiwa Shilingi Milioni 403 Zilizokusanywa Tangu 2013 – Marjan

Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka (IEBC) imefichua orodha ya watu wanaodaiwa na shirika la uchaguzi Shilingi milioni 403 za ada za kisheria zilizoongezwa.

 

Kulingana na tume hiyo, juhudi za kurejesha pesa hizo kutoka kwa watu waliopoteza maombi ya uchaguzi zimeambulia patupu.

 

Majina mashuhuri ambao wanadaiwa pesa na tume hiyo lakini wanasubiri kutozwa ushuru kutoka kwa mahakama ni pamoja na Aliyekuwa Seneta wa Embu Lenny Kivuti ambaye tume hiyo inamtaka Sh4.5 milioni katika kesi iliyowasilishwa katika Mahakama Kuu mwaka wa 2017.

 

Mbunge wa Dadaab Farah Maalim ameorodheshwa kuwa anaidai tume hiyo Sh3 milioni katika kesi iliyowasilishwa 2017 akipinga ushindi wa Mhe Aden Duale katika Eneo Bunge la Garissa Township.

 

Gavana wa Kitui Julius Malombe ni miongoni mwa wanaodaiwa na bodi ya uchaguzi huku orodha iliyowasilishwa ikionyesha anadaiwa Sh2 milioni katika kesi aliyoshindwa 2017 akipinga ushindi wa Charity Ngilu kama Gavana wa Kitui.

 

Akisubiri kutozwa ushuru, Gavana wa Migori Ochillo Ayacko analazimika kulipa IEBC Sh1.2 milioni baada ya kupoteza ombi lake alipopinga ushindi wa Aliyekuwa Gavana Okoth Obado katika uchaguzi mkuu wa 2017.

 

Aliyekuwa Gavana wa Lamu Issa Timamy anadaiwa Sh1.5 milioni ambapo alipoteza ombi hilo baada ya kushtaki IEBC na Fahim Twhaha kupinga ushindi wa uchaguzi mkuu.

 

Aliyekuwa Katibu Tawala wa Elimu Hassan Noor anadaiwa na shirika la uchaguzi Sh milioni 5 katika ombi lililowasilishwa katika kura za 2017 alipopinga ushindi wa Aliyekuwa Gavana wa Mandera Ali Roba.

 

 

Katika kujibu hoja za ukaguzi mbele ya Kamati ya Uhasibu za Umma kwa ripoti ya mwaka ya ukaguzi wa 2020-2021, IEBC ilieleza kuwa imetatizika kurejesha pesa hizo kutokana na maelfu ya changamoto.

 

Mkurugenzi Mtendaji wa IEBC Marjan Hussein aliambia kamati inayoongozwa na John Mbadi kwamba wamechukua hatua kutafuta maoni ya kisheria ya Mwanasheria Mkuu Justin Muturi ili kukabiliana na changamoto ambazo ni pamoja na kujaza gharama kwa muda mrefu na mahakama.

 

Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali Nancy Gathungu ameibua maswali kuhusu ada ya Sh403 milioni ambayo haijasalia ya tuzo ya kisheria kwa tume ya uchaguzi akitaja kuzembea kwa tume hiyo katika kuanzisha mchakato wa kurejesha pesa hizo.

 

Katika gharama zilizotathminiwa zilizotolewa kwa shirika la kura, sehemu kubwa ya pesa hizo ilitolewa mwaka wa 2017 katika ombi la uchaguzi lililowasilishwa katika Mahakama ya Juu ambalo lilifikia Sh267 milioni.

 

Mnamo 2013, ada ya tuzo ya kisheria ya kesi ya uchaguzi katika Mahakama Kuu ilikuwa Sh99.7 milioni huku maombi ya mahakama ya chini katika mwaka huo huo wa uchaguzi yalifikia Sh4.2 milioni.

 

Katika ombi la uchaguzi wa 2017, shirika la kura bado halijarejesha ada ya tuzo ya kisheria ya Sh32.3 milioni.

 

Katika baadhi ya matukio, wakala wa uchaguzi umedokeza kuwa mashirika ya sheria yameonyeshwa ulegevu katika kurejesha gharama kutokana na kutotozwa ada za kisheria kutoka kwa tume hiyo.

 

Rufaa kadhaa pia zimezuia urejeshaji wa gharama hadi rufaa ikamilishwe.

 

Katika baadhi ya visa ambapo IEBC imeshinda pamoja na vyama vingine, shirika la kura ya maoni lililalamika kuwa baadhi ya mahakama zimegawa tuzo hiyo yote ya kisheria kwa vyama vingine ukiacha tume hiyo.

 

Tangu 2013, shirika la kura limeweza kupata Sh6.7 milioni katika orodha ya kesi 12 ambazo walishinda.

 

Ripoti ya Mkaguzi pia inaonyesha kuwa pesa za walipa ushuru zenye thamani ya zaidi ya Sh2 bilioni zinaweza kupotea kutokana na usuluhishi duni wa akaunti za kifedha wakati wa kukabidhi Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka (IEBC) kwa Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka (IEBC).

 

Tangu 2009 wakati makabidhiano yalipofanywa kwa Tume Huru ya Muda ya Uchaguzi na baadaye IEBC, mapungufu makubwa yametajwa ambayo yanaashiria hatari kubwa ya upotevu wa pesa za umma.

 

Ripoti ya Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali kwa mwaka wa fedha 2020-2021 imebaini kuwa salio la mali na vifaa vyenye thamani ya Sh1.7 bilioni haliwezi kuhesabiwa kutokana na kukosekana kwa nyaraka za umiliki huku baadhi ya mali zikiwa hazijathaminiwa kwenye taarifa za fedha.

 

Kamati ya Uhasibu wa Umma ilipomhoji Mkurugenzi Mkuu Mtendaji wa IEBC Marjan Hussein ilihoji ni kwa nini tume hiyo bado haijapata stakabadhi za sehemu 85 za ardhi zilizogawiwa na serikali ya kitaifa na serikali ya kaunti ambazo nyingi zilirithiwa kutoka kwa ECK.

 

Akijibu, Hussein aliambia kamati inayoongozwa na Mbunge Mteule John Mbadi wakati wa makabidhiano kutoka kwa ECK kwa wakala wa uchaguzi kuwa nyaraka hazikukabidhiwa na mchakato wa kurejesha umiliki huo kutoka kwa mashirika ya serikali umekuwa wa kuchosha.

 

Hadi sasa tume hiyo imeweza kupata barua 20 za mgao na katika harakati za kupata nyaraka nyingine wamekumbana na vikwazo kutokana na kugawana hati hizo na baadhi ya mashirika ya serikali.

 

Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali Nancy Gathungu alidokeza kuwa gharama ya sehemu 56 za ardhi ambazo majengo ya ofisi ya tume hiyo yamejengwa zimeondolewa kwenye taarifa ya fedha ya tume.

 

Wabunge hao hata hivyo walishauri shirika la uchaguzi kutafuta huduma za wathamini wa wilaya na kaunti katika uthamini wa ardhi badala ya kusubiri idhini ya fedha kutoka kwa hazina.

 

Hussein hata hivyo ameeleza kuwa juhudi zimefanywa kuanzisha hatua za urejeshaji kutoka Hazina ya Kitaifa ambazo bado hazijazaa matunda.

 

Kamati hiyo hata hivyo ilihoji ni kwa nini imechukua muda mrefu kwa shirika la uchaguzi kupata pesa hizo kutoka kwa Hazina ya Kitaifa au kuzifuta kutoka kwa akaunti zao.

 

Mbunge wa Funyula Wilberforce Oundo alitoa maoni kuwa kumekuwa na ulegevu kutoka kwa shirika la kura ili kubaini wafanyikazi wa tume iliyokufa ambao wameshindwa kutuma pesa za kulipa mikopo yao.

 

Kamati ya PAC iliipa shirika la uchaguzi mwezi mmoja kuanzisha hatua za kurejesha pesa au kupata idhini ya kurejesha pesa kutoka kwa Hazina ya Kitaifa.

About The Author